DỌC ĐƯỜNG GIÓ BỤI.1

Mệt.

Không phải đi du lịch nên
những gì thú vị thuộc về văn hóa không biết. Công việc thì những chuyện gay cấn
hấp dẫn lại không được phép kể. Mình mua được một loại oxy hóa lỏng ở Tây tạng,
nhỏ 6 giọt dưới lưỡi mặt tươi như bông suốt 10 tiếng, ai cũng khen mình khỏe
nhất đoàn dù toàn bộ cơ xương rã rời tơi tả. Ngẫm, đời mình sao toàn những tréo
cùng ngoe.

Rã rời đến độ xuống sân bay,
mấy chú xuất nhập cảnh háo hức buôn chuyện, chú Giang trưởng ban tiếng Việt của
BBC bị cấm nhập cảnh,  mình buông câu cảm
thán khổ, thế nó quay lại Mỹ bằng hãng
nào. Cũng phải nghĩ một lúc mới hiểu tại sao mấy chú có vẻ mặt tẽn tò thế. Hẳn
nhiên, Anh và Mỹ là hai nước khác nhau chứ.

Hôm cuối ở Israel dịch giùm cho một bác, không
nhớ nổi từ khâm phục nói thế nào. Hôm
ở Cairo còn
quên cả số phòng. Tháo giày vất túi ngay đầu thang máy, lết đôi chân tan nát vì giày cao gót xuống  tiếp tân chỉ để hỏi phòng tao số mấy. Sáng hôm sau, thấy ngay chỗ vất túi là …cái điện
thoại nội bộ với chỉ dẫn rất cụ thể số của tiếp tân.

Phấn khích.

Hai bác tỉ phú tự lái máy bay
riêng đưa xuống Jerusalem.
Mỗi chiếc chỉ ngồi được 2 người, số còn lại đi ô tô. Đương nhiên, làm sao thiếu
xuất mình.

Trong những bộ phim hành động
hay có cảnh máy bay đuổi nhau nghiêng 
mình lách bay giữa các núi cát sa mạc. Chúng mày có sợ không. Mình nhân vật phụ đu bám ăn theo, nhiệm vụ là
dịch câu hỏi chứ không được quyền phát biểu ý kiến. Phải chơi bài lá mặt lá
trái. Tiếng Anh chúng tao khoái cực ra
tiếng Việt thành anh ơi máy bay chuẩn bị
xuống thấp. Giống như khi chơi mấy trò mạo hiểm, không cách gì không hét
lên. Bác tài thấy mình phấn khích thế hạ
độ cao thêm ba lần nữa.

Những gợn mây lặng im. Cát  dưới chân không đơn điệu một màu vàng  buồn thảm bởi những tạo tác muôn hình vạn
trạng từ thiên nhiên, cũng lặng im. Sự sống chỉ cảm thấy trên tầng
xanh thăm thẳm. Chưa khi nào mình gần với các đấng linh thiêng đến
như thế.

Trên đường bay chỉ cần hỏi cái gì dưới kia là oạch, hạ cánh xuống
cho xem. Tại trang trại của một Moshav cung cấp 75% lượng xuất khẩu ớt (loại ớt
Đà lạt) của Israel
sang châu Âu, tình cờ gặp mấy chú em Việt nam đang thực tập. Tốt nghiệp đại học
nông nghiệp trong nước, sang đây một tuần chỉ đi học một buổi, ngày còn lại
các em  được phân về các nông trại lao
động trực tiếp và có  lương. Làm 5 tháng  đủ trả hết các chi phí bỏ ra ban đầu cho chuyến đi. Mình xúi chúng nó, cố gắng ăn cắp công nghệ của họ, đừng chăm
chắm biến mình thành anh nông dân làm thuê.

Biển chết nhìn từ trên cao,
đẹp mê li rùng rợn. Nước ở đây muối chiếm 36% nên người không thể chìm, xuống
tới gần thắt lưng thì người từ từ nổi. Nhẹ cân thậm chí có thể khoanh chân  ngồi trên mặt nước. Không được phép tắm quá 15
phút một lần. Dĩ nhiên, ngâm thêm có mà hóa thành mắm à.

100 % màu của nước biển.

Chửi bậy.

Văn hóa Việt đi trước hàng
hóa vào Israel.
Hình chụp tại ngôi thành cổ xây từ 2500 năm trước công nguyên. Thách mà nhịn chửi bậy.

CHỦ NGHĨA CỘNG SẢN ĐÃ THÀNH CÔNG Ở ISRAEL

*** Israel là quốc gia rất
nhỏ, hơn 7 triệu dân, tuyệt đối không có tài nguyên thiên nhiên, nước sử dụng
được đếm bằng…giọt và, liên miên có chiến tranh. Chiến tranh nhiều đến độ, để qua
được Israel
phải vòng vèo thêm 3 tiếng trên trời bởi không ít nước, đặc biệt là các nước
Arab, không cho qua không phận. Còn muốn sang Arab phải bay xiên qua   Jordan với những thủ tục in-out mệt
mỏi tại sân bay.

Hiện trên sàn giao dịch chứng
khoán NASDAQ, số doanh nghiệp Israel nhiều hơn cả 4 nước Nhật Hàn Trung quốc và
Sing cộng lại. Không ít những ông chủ  khổng lồ nhất thế giới có mặt trên đất nước
này đến từ Mỹ, Ấn độ, Đức…Xuất khẩu hướng vào thị trường cao cấp và  sản phẩm mà Israel thu lợi nhuận cao nhất là bán
các ý tưởng, được  kết hợp chặt chẽ từ
hai yếu tố sáng tạo và táo bạo. Và hình như, đây chính là tinh thần Do thái.

Khi người Israel có ý tưởng, anh ta sẽ triển
khai nó ngay trong tuần. Tổng thống S. Peres, người vừa sang Việt nam, nói thế
này, diễn văn rất hay, nhưng anh định làm
gì tiếp theo?. Tỉ phú hàng đầu Israel , ông  Stef Wertheimer, lời khuyên đầu tiên với
người Việt cũng là, nói ít thôi làm nhiều
lên. Ông là nhà sản xuất vũ khí và chủ một khu công nghệ cao đẹp hơn
bất cứ công viên  giải trí nào ở Việt
nam. 85 tuổi, cụ có bộ sưu tập xe hơi cổ dăm chục chiếc, không rõ có còn chạy
được không.

*** Israel có hai
mô hình tổ chức nông nghiệp là Moshav và Kebbutz, giống hệt mô hình hợp tác xã
nông nghiệp của ta trước khoán 10. Kebbutz cổ nhất ra đời từ năm 1949 và tồn
tại cho đến giờ (toàn bộ hình minh họa chụp từ Kebbutz này). Kiến trúc Kebbutz
theo hình tròn, tâm điểm là các công trình công cộng. Tỏa đều ra từ trung tâm là các hộ dân, mỗi hộ được chia 4,5ha đất. Phần
giáp trung tâm là nhà ở, phía sau là đất canh tác hay chăn nuôi. Lãnh đạo Kebbutz gồm một hội
đồng  21 người do tất cả xã viên trên 18 tuổi bầu, Hội đồng bầu chọn chủ nhiệm. Chủ nhiệm là người duy nhất có lương, chịu trách nhiệm điều phối mọi
hoạt động của Kebbutz trong nhiệm kì 4 năm. Moshav tách ra từ Kebbutz, cho phép
thêm một số yếu tố tư hữu về tư liệu sản xuất.

Hai bữa cơm miễn phí tại nhà
ăn tập thể. 19 món ăn và 4  món uống cả
thảy.

Đến phiên trực lau bàn

Shop trong làng. Tất cả hàng
hóa ở đây không bán, ai cần gì thì tự động vào lấy.

Nhà trẻ

Nhà máy sản xuất sữa của làng.
Phần sản phẩm dư thừa không dùng hết từ nhà máy này sẽ bán và chia đều cho các
hộ. Ở một Kebbutz khác còn có nguyên một công ty chuyên cung cấp các giải pháp
xử lí nước và nhà kính, sản phẩm xuất khẩu tới 15 nước-nhiều nhất là châu Phi- tính
tới thời điểm này. Từ bà Bộ trưởng bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, ông
tỉ phú sở hữu hàng loạt công ty cho đến chú lái xe, đều tự hào khoe nguồn gốc
nông dân của mình. Trước kia, trẻ con còn ngủ tập trung ở nhà trẻ, bà Bộ trưởng
là một trong những người đầu tiên đưa ra ý kiến để 
trẻ con về ngủ với bố mẹ. Hầu hết các căn nhà đều tam đại đồng đường, như
Việt nam.

Đường làng. Hiện có 490
Kebbutz và Moshav trên toàn đất nước Israel. Không được phép thuê nhân
công, tức là không có ông chủ và đầy tớ. Không có sở hữu riêng tư liệu sản
xuất. Làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu. Chủ nghĩa cộng sản hiển hiện ở đây,
không còn bàn cãi.

Bức này chẳng liên quan gì
đến nông nghiệp, đưa lên vì nàng đẹp quá. Nàng là phi công quân sự. Trong
chương trình huấn luyện của phi công quân sự Israel, có tám tuần bị tra tấn thật
bằng nhiều hình thức, giả định trường hợp bị quân thù bắt giam. Thật tiếc không
được phép viết nhiều. Phân vân hoài, ai nỡ đánh nàng bằng xích sắt nhỉ?