*** Israel là quốc gia rất
nhỏ, hơn 7 triệu dân, tuyệt đối không có tài nguyên thiên nhiên, nước sử dụng
được đếm bằng…giọt và, liên miên có chiến tranh. Chiến tranh nhiều đến độ, để qua
được Israel
phải vòng vèo thêm 3 tiếng trên trời bởi không ít nước, đặc biệt là các nước
Arab, không cho qua không phận. Còn muốn sang Arab phải bay xiên qua Jordan với những thủ tục in-out mệt
mỏi tại sân bay.
Hiện trên sàn giao dịch chứng
khoán NASDAQ, số doanh nghiệp Israel nhiều hơn cả 4 nước Nhật Hàn Trung quốc và
Sing cộng lại. Không ít những ông chủ khổng lồ nhất thế giới có mặt trên đất nước
này đến từ Mỹ, Ấn độ, Đức…Xuất khẩu hướng vào thị trường cao cấp và sản phẩm mà Israel thu lợi nhuận cao nhất là bán
các ý tưởng, được kết hợp chặt chẽ từ
hai yếu tố sáng tạo và táo bạo. Và hình như, đây chính là tinh thần Do thái.
Khi người Israel có ý tưởng, anh ta sẽ triển
khai nó ngay trong tuần. Tổng thống S. Peres, người vừa sang Việt nam, nói thế
này, diễn văn rất hay, nhưng anh định làm
gì tiếp theo?. Tỉ phú hàng đầu Israel , ông Stef Wertheimer, lời khuyên đầu tiên với
người Việt cũng là, nói ít thôi làm nhiều
lên. Ông là nhà sản xuất vũ khí và chủ một khu công nghệ cao đẹp hơn
bất cứ công viên giải trí nào ở Việt
nam. 85 tuổi, cụ có bộ sưu tập xe hơi cổ dăm chục chiếc, không rõ có còn chạy
được không.
*** Israel có hai
mô hình tổ chức nông nghiệp là Moshav và Kebbutz, giống hệt mô hình hợp tác xã
nông nghiệp của ta trước khoán 10. Kebbutz cổ nhất ra đời từ năm 1949 và tồn
tại cho đến giờ (toàn bộ hình minh họa chụp từ Kebbutz này). Kiến trúc Kebbutz
theo hình tròn, tâm điểm là các công trình công cộng. Tỏa đều ra từ trung tâm là các hộ dân, mỗi hộ được chia 4,5ha đất. Phần
giáp trung tâm là nhà ở, phía sau là đất canh tác hay chăn nuôi. Lãnh đạo Kebbutz gồm một hội
đồng 21 người do tất cả xã viên trên 18 tuổi bầu, Hội đồng bầu chọn chủ nhiệm. Chủ nhiệm là người duy nhất có lương, chịu trách nhiệm điều phối mọi
hoạt động của Kebbutz trong nhiệm kì 4 năm. Moshav tách ra từ Kebbutz, cho phép
thêm một số yếu tố tư hữu về tư liệu sản xuất.
Hai bữa cơm miễn phí tại nhà
ăn tập thể. 19 món ăn và 4 món uống cả
thảy.
Đến phiên trực lau bàn
Shop trong làng. Tất cả hàng
hóa ở đây không bán, ai cần gì thì tự động vào lấy.
Nhà trẻ
Nhà máy sản xuất sữa của làng.
Phần sản phẩm dư thừa không dùng hết từ nhà máy này sẽ bán và chia đều cho các
hộ. Ở một Kebbutz khác còn có nguyên một công ty chuyên cung cấp các giải pháp
xử lí nước và nhà kính, sản phẩm xuất khẩu tới 15 nước-nhiều nhất là châu Phi- tính
tới thời điểm này. Từ bà Bộ trưởng bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, ông
tỉ phú sở hữu hàng loạt công ty cho đến chú lái xe, đều tự hào khoe nguồn gốc
nông dân của mình. Trước kia, trẻ con còn ngủ tập trung ở nhà trẻ, bà Bộ trưởng
là một trong những người đầu tiên đưa ra ý kiến để
trẻ con về ngủ với bố mẹ. Hầu hết các căn nhà đều tam đại đồng đường, như
Việt nam.
Đường làng. Hiện có 490
Kebbutz và Moshav trên toàn đất nước Israel. Không được phép thuê nhân
công, tức là không có ông chủ và đầy tớ. Không có sở hữu riêng tư liệu sản
xuất. Làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu. Chủ nghĩa cộng sản hiển hiện ở đây,
không còn bàn cãi.
Bức này chẳng liên quan gì
đến nông nghiệp, đưa lên vì nàng đẹp quá. Nàng là phi công quân sự. Trong
chương trình huấn luyện của phi công quân sự Israel, có tám tuần bị tra tấn thật
bằng nhiều hình thức, giả định trường hợp bị quân thù bắt giam. Thật tiếc không
được phép viết nhiều. Phân vân hoài, ai nỡ đánh nàng bằng xích sắt nhỉ?
