Copy từ internet
George Friedman, người sáng lập và là Chủ tịch Công ty
Dự báo chiến lược STRATFOR, một think-tank phi chính phủ hàng đầu thế giới từng
dự báo chính xác một số sự kiện chiến lược. Cuốn sách 100 năm tới của ông đưa
ra những dự đoán đáng kinh ngạc về nước Mỹ.
Friedman dự báo trong thế kỷ
XXI nước Mỹ vẫn dẫn đầu thế giới, thậm chí ông nói bây giờ nước Mỹ hãy còn là
đứa trẻ (?), thập niên 50 thế kỷ này mới trở thành siêu cường đích thực và thập
niên 60 mới là thời đại vàng của Mỹ.
Dự báo ấy khác với quan điểm
của Zbigniew Brzezinski, Henry Kissinger, Stephen Brooks, William Wohlforth
hoặc của Martin Jacques (trong cuốn Khi Trung Quốc thống trị thế giới), cũng
như nhiều dự báo rất xấu về kinh tế Mỹ trong cuộc khủng hoảng kinh tế hiện nay.
Nó giội gáo nước lạnh lên những cái đầu phát sốt sau khi đọc sách của Lưu Minh
Phúc cho rằng trong thế kỷ XXI Trung Quốc sẽ thay Mỹ lãnh đạo thế giới.
Dự báo của Friedman dựa trên
quan điểm sự thực lịch sử và tình trạng địa-chính trị quyết định tất cả.
Friedman nhận định: nước Mỹ đã xây dựng được một nền văn hoá và chế độ chính
trị tiên tiến nhất thế giới.
Sự thực là văn hoá Mỹ đang
giữ vai trò dẫn đầu thế giới, có sức lan toả và chiếm lĩnh mạnh mẽ. Nhạc pop,
vũ điệu rock and roll cũng như fastfood và CocaCola… được giới trẻ khắp nơi ưa
chuộng. Hollywood thống trị điện ảnh 5 châu.
Truyền thông Mỹ dẫn đầu truyền thông thế giới. Văn hoá chính trị-tư tưởng của
Mỹ rất phát triển, họ luôn có nhiều nhà tư tưởng, nhà chính trị học hàng đầu.
Khoa học kỹ thuật và giáo dục đại học thì khỏi phải nói.
Tư tưởng dân chủ bình đẳng
sinh ra ở châu Âu nhưng nảy mầm và thành cây lá sum sê trên đất Mỹ – khi châu
Âu còn dưới ách phong kiến… Vào thời những năm đầu của thế kỷ 16, 17 phần lớn
những người di cư sang Mỹ đều là những kẻ, dưới quan điểm của giới “Quí Tộc”,
là những kẻ bất mãn bị xã hội ruồng bỏ, những người vô gia cư bị coi là hạ
đẳng, và các phần tử bị coi là tội phạm hay phản động. Những con người này đến
vùng đất mới châu Mỹ, họ đoạn tuyệt hoàn toàn với quá khứ. Văn hóa của họ, tức
nguyên lý sâu xa nhất chi phối suy nghĩ của con người, chỉ đơn giản là “tự lo”,
và cái nguyên lý ấy phát triển thành triết lý về “tự do” kiểu Mỹ sau này.
Phạm trù tự do của Mỹ được
xây dựng dựa trên nguyên lý tự do hành động, chính vì thế thượng tầng kiến trúc
của xã hội Mỹ đã phải đối diện với một phạm trù mới về quản trị nhân sự — khi
mà những yếu tố khống chế con người như: tôn giáo, ý thức hệ, truyền thống,… đã
không còn. Phạm trù mới này đã nẩy nở thành hệ thống nhà nước pháp quyền và văn
hóa quản trị trí thức – một hệ thống khái niệm về quản lý lao động tách rời
nhân sự.
Hiến pháp Mỹ 1787 là bộ hiến
pháp thành văn đầu tiên của giai cấp tư sản trong lịch sử thế giới. Nó dựa trên
cơ sở tư tưởng dân chủ tư sản, đầu tiên dựng nên một quốc gia có đặc trưng là
chế độ cộng hòa, chế độ liên bang, chế độ Tổng thống, chế độ tam quyền phân
lập, chính phủ dân bầu, chế độ nhiệm kỳ của người lãnh đạo. Cơ chế ấy bảo đảm
dân chủ hóa trình tự ra quyết sách, tránh được sự lạm dụng chức quyền… Sức sống
của mô hình chính quyền Mỹ thể hiện ở chỗ từ ngày lập quốc (1776) đến nay nước
này chưa hề có đảo chính hoặc cách mạng lật đổ chính phủ. Rất ít nước lớn nào
có nền chính trị ổn định, được lòng dân lâu như vậy.
Dù từng phạm không ít sai lầm
nhưng nước Mỹ đã đứng vững và chiến thắng trong hai cuộc thế chiến và chiến
tranh lạnh, vượt qua các cuộc khủng hoảng kinh tế vô cùng trầm trọng. Được như
vậy trước hết là do cơ chế chính trị phát huy được vai trò làm chủ của toàn
dân, họ phát hiện và bầu lên được những người lãnh đạo khôn ngoan phù hợp với
xu thế từng thời đại. Nhờ thế chỉ sau 150 năm dựng nước, Mỹ đã trở thành siêu
cường bá chủ thế giới.
Trong cuộc khủng hoảng kinh
tế hiện nay, các số liệu về tỷ lệ thất nghiệp, nợ nhà nước và thâm hụt ngoại
thương đem lại cảm giác kinh tế Mỹ chắc chắn sẽ sụp đổ. Thế nhưng giờ đây họ
vẫn sống đàng hoàng bằng núi tiền các nước khác tự nguyện cho vay. Châu Âu mới
là kẻ chịu thiệt với đồng Euro có nguy cơ đổ sập. Cơ chế chính trị Mỹ có khả
năng tự sửa đổi cho thích hợp hoàn cảnh, như chính sách Kinh tế mới của Tổng
thống Roosevelt, hoặc luật cải tổ tài chính Tổng thống Obama vừa trình Quốc hội
đã và sẽ có thể đưa nước Mỹ thoát khỏi khủng hoảng.
Trên lĩnh vực kinh tế, người
Mỹ cũng dẫn đầu thế giới đưa ra nhiều sáng kiến vĩ đại. Thời gian 1863-1869 họ
đã xây dựng xong tuyến đường sắt Thái Bình Dương 3000 km xuyên suốt Đông Tây,
vừa góp phần quan trọng thống nhất đất nước, vừa giúp nhanh chóng phát triển
kinh tế. Công trình này được đài BBC đánh giá là một trong 7 kỳ tích của lịch
sử công nghiệp hoá thế giới và được dân Mỹ coi là biểu tượng thống nhất quốc
gia (thời gian 1861-1865 Mỹ có nội chiến, đất nước chia rẽ sâu sắc). 30 năm
sau, nước Nga mới bắt đầu làm đường sắt xuyên Siberia
.
Thập niên 50 họ có sáng kiến
xây dựng mạng xa lộ cao tốc nối tất cả các bang, các thành phố, khiến cho đất
nước này trở nên vô cùng năng động, người dân tha hồ phóng xe đi khắp nơi tìm
việc làm, khai thác tài nguyên.
Thập niên 90 họ đầu tiên đề
xuất và triển khai xa lộ cao tốc thông tin (gồm hệ thống thông tin số và mạng
thông tin internet), dẫn đầu thế giới tiến sang kỷ nguyên thông tin, nhờ đó
nguồn trí thức tăng gấp bội, bảo đảm công nghệ cao phát triển như vũ bão.
Hai mạng xa lộ nói trên đã
đem lại cho nước Mỹ sức mạnh bá chủ thế giới trong 50 năm qua.
Giờ đây George Friedman dự
báo trong thế kỷ XXI Mỹ sẽ hoàn tất xây dựng xa lộ cao tốc năng lượng, năm 2080
nhà máy điện trên vũ trụ sẽ bắt đầu phát điện về cho trái đất sử dụng.
Nước Mỹ có ưu thế tốt nhất
thế giới về địa lý. Đất rộng và màu mỡ, giàu tài nguyên, có nhiều con sông lớn
thông thương được và những hồ nước ngọt khổng lồ. Hai đại dương quan trọng nhất
bao bọc hai bên. Ngày nay tiêu điểm cạnh tranh địa chính trị toàn cầu đã chuyển
từ đại lục Âu Á sang giành giật quyền kiểm soát biển, mà về mặt này Mỹ có ưu
thế vô địch, đã và đang kiểm soát toàn bộ các đường hàng hải, vì thế họ sẽ tiếp
tục kiểm soát nền kinh tế toàn cầu.
Friedman viết: trong
10-20 năm đầu thế kỷ XXI, Mỹ sẽ gặp những thách thức nghiêm trọng, nhưng không
nước nào có thể thay thế vị trí số 1 của Mỹ; thế giới vẫn lấy nước Mỹ làm trung
tâm.
