Copy từ facebook Hoang
To
Có lần ngồi nhậu với
anh bạn Vũ Nguyên Thành, tôi đã hợm hĩnh hỏi: “Em thấy mình cũng giỏi mà sao
không thành công bằng người?”. Tôi nghĩ đây cũng là câu hỏi thường trực của
nhiều bạn.
Tưởng ông bạn sẽ an ủi
động viên là cứ kiên nhẫn, từ từ rồi khoai sẽ nhừ, hoặc cùng lắm là giải thích
bằng số mệnh, nào ngờ hắn phang ngay: “Có giỏi gấp mười mà không biết hạn chế
các Limiting Factor thì mãi vẫn thế thôi. Mức độ thành công của người lãnh đạo
không phụ thuộc vào độ giỏi – giỏi là đương nhiên, là điều kiện cần - mà phụ
thuộc vào các yếu tố giới hạn của anh ta”.
Tiến sĩ Vũ Nguyên
Thành là chuyên gia về công nghệ sinh học. Anh Thành giải thích
về Limiting Factor của một hệ sinh vật. Để dễ hiểu lấy tạm hình ảnh một cây non
đang lớn. Cây chỉ có thể phát triển và trưởng thành tốt nếu có đầy đủ các yếu
tố cần thiết, là đất, phân bón, nước… để cung cấp dưỡng chất, là ánh sáng và
khí trời để quang hợp. Nếu chỉ một trong các yếu tố đó bị hạn chế ắt cây sẽ
không lớn được, còi cọc, thậm chí có thể chết. Ví dụ nếu thiếu nước thì dù có
tăng cường các yếu tố khác như cho thật nhiều ánh sáng, hay bón nhiều phân… cây
vẫn chỉ lớn được đến một giới hạn được xác lập bởi chính yếu tố thiếu nước.
Tổng quát hơn, năng
lực của một hệ thống không bao giờ vượt qua và luôn bị khống chế chính bởi yếu
tố giới hạn của hệ thống đó, cho dù các yếu tố khác trong hệ thống không bị
giới hạn.
Lấy thêm một ví dụ.
Bạn có chai La Vie đựng được 1 lít. Nếu chiếc chai bị một lỗ dò ngang thân
(chính là yếu tố giới hạn cho khả năng trữ nước của chai), nước sẽ chảy ra và
khả năng chứa nước của chai chỉ còn lại ngang mức xấp xỉ với vị trí lỗ dò trên
thân. Chai có thể chứa được không tới nửa lít.
Nói vậy để hiểu rằng
mỗi người chúng ta, cho dù năng lực có tốt đến đâu nhưng vẫn sẽ bị những yếu tố
giới hạn khống chế, và làm phung phí đi tài năng, như nước bị trào đi vậy. Điều
này giải thích tại sao nhiều người hồi đi học rất thông minh, thi cử giỏi giang
không kém ai, nhưng ra đời không thành công như bạn bè cùng trang lứa. Giải
thích theo Limiting Factor thì có thể anh ta giỏi về năng lực nghề nghiệp,
nhưng lại bị những yếu tố giới hạn, như tính cách chẳng hạn, mà các bạn anh ta
- những người đang thành công hơn không vướng phải.
Đối với nhân sự,
mỗi người đều có thể có hàng tá những tính cách mang tính Limiting Factors giới
hạn sự thành công của mình: tính vô trách nhiệm, tính luộm thuộm, vô kỷ luật,
thiếu kế hoạch, hay sai hẹn, ngại giao tiếp, thích nhậu nhẹt, hay bông lơn,
thiếu hài hước, tính sợ Tây, hấp tấp vội vàng, quá chân thật, ngây thơ, quá ít
nói hay kiệm lời, tính nói quá nhiều, thích chém gió, tính suồng sã, tính dặt
dẹo, thiếu khả năng diễn đạt, tính lắng nghe kém, tính hiếu thắng, tính sợ đám
đông, lười nhác, ngủ muộn, tính hay chỉ trích, trù dập, tính bài bạc, tính tham
lam, ganh ghét, tính ngại giao hệ giao tiếp, tính lăng nhăng…
Một bạn lập trình giỏi
nhưng luộm thuộm và thiếu kỷ luật rất khó thăng tiến. Một bạn bán hàng đầy kỹ
năng nhưng luôn sai hẹn hẳn không thể thành công. Và một người uyên bác, tầm
nhìn rộng nhưng thiếu kỹ năng diễn thuyết hoặc lười quan hệ chắc chắn không thể
trở thành một lãnh đạo tốt.
Đối với nhân viên, việc
phát huy các sở trường của mình sẽ là quan trọng hơn vì yếu tố giới hạn của các
nhân viên sẽ được bổ khuyết bởi đồng nghiệp và hạn chế tối đa thông qua kỹ năng
làm việc nhóm. Nhưng đối với lãnh đạo, thường là những kẻ cô đơn, việc hạn chế
tiến tới loại bỏ các yếu tố giới hạn lại chính là chìa khóa cho các bước thành
công tiếp theo.
Đối với một tổ chức,
người lãnh đạo chính là yếu tố giới hạn của tổ chức đó. Một công ty sẽ chỉ phát
triển được đến ngưỡng bị hạn chế bởi tầm của CEO. Khi đó, công ty chỉ có thể
phát triển lên một tầm khác khi thay CEO mới, hoặc CEO cũ phải tự hạn chế hoặc
loại bỏ được các yếu tố giới hạn đang cản trở bản thân và qua đó, cản trở cả tổ
chức.
Không phải ai
cũng có thể nhìn ra yếu tố giới hạn của mình, nhưng dù sao nhìn ra được còn là
dễ. Để hạn chế hoặc loại bỏ hẳn nó mới là điều khó khăn, đòi hỏi một nghị lực
phi thường mà ít người làm được. Những người đó thường dễ có thành công lớn.
Tôi có ông em
xin được giấu tên, là luật sư giỏi, uyên bác đông tây kim cổ, hành xử chuẩn mực
trước sau nhưng đường hoạn lộ thì rất gian nan vất vả. Tán gẫu với nhau hắn vẫn
khoe bộ răng xấu kinh hoàng của hắn là quý tướng. Tôi cười bảo răng chính là
limiting factor của chú, sửa đi. Hắn nghe lời, bỏ ra 30 triệu làm lại quả răng.
Quả nhiên sau trúng cử đại biểu, lên ầm ầm như diều gặp gió. Cũng may là sửa
răng dễ hơn nhiều so với sửa tính cách.
Còn yếu tố giới hạn
của bạn là gì?
