Cái nôi tri thức,
nhưng sao?
Tôi vẫn nhớ như in cảm
giác lần đầu đến Boston vào năm 2007 để dự một khóa học ngắn hạn khi đi qua hầm
ngầm dưới eo biển trong dự án Big Dig rất nổi tiếng mà được dịch ra tiếng Việt
là Đường hầm lớn.
Dự án này được xem như
một kỳ quan cả về mặt kỹ thuật lẫn chính trị của Hoa Kỳ khi nó kéo dài từ cuối
thập kỷ 1970 đến đầu những năm 2000 và được thi công trong những điều kiện và
địa hình kết sức phức tạp với kinh phí tăng từ hơn 1 tỷ lên 22 tỷ đô-la cho hơn
chục cây số công trình giao thông.
Tất cả những gì tinh
vi nhất, phức tạp nhất của nền chính trị Hoa Kỳ được phản ảnh rất rõ trong dự
án này. Những công nghệ xây dựng tiên tiến và kỹ thuật quản lý hiện đại nhất
thế giới thời bấy giờ đã được áp dụng.
Tuy nhiên, dự án đã
gặp vô số rắc rối cả về kỹ thuật và quản lý ở nơi có Học viện Công nghệ
Massachusetts (MIT), luôn xếp số 1 thế giới về các ngành kỹ thuật và Đại học
Harvard luôn xếp số 1 thế giới về các ngành quản lý.
Khó có nơi nào trên
thế giới có thể sánh được với Boston về những thành tựu của giáo dục và khoa
học, nhưng những Big Dig vẫn luôn là một phần tất yếu của cuộc sống.
Người Boston thừa nhận
vấn đề của mình để họ đạt được những điều tốt hơn, lớn hơn đang ở phía trước
chứ họ không có thói quen đổ lỗi.
Vì cách mạng hay chân
lý?
Hầu như không ai phản
bác Boston là cái nôi của cách mạng Mỹ. Những sự kiện quan trọng nhất đã xảy ra
ở đây. Thảm sát Boston (Boston Massacre) và Tiệc trà Boston (Boston Tea Party)
mà nó có liên quan mật thiết đến Những đứa con của tự do (Sons of Liberty) là
hai sự kiện nổi bật nhất.
Lực lượng quan trọng
nhất dẫn đến cuộc cách mạng giải phóng 13 thuộc địa bắc Mỹ chính là Những đứa
con của tự do mà nhiều người cho rằng, nếu không có họ thì sẽ không có cuộc
cách mạng Mỹ.
Có nhiều giả thuyết về
nơi họ bắt nguồn (Boston, New York hay Connecticut), nhưng đóng vai trò quan
trọng nhất có lẽ là Những đứa con của tự do ở Boston do John Adams, người sau
này trở thành một trong những cha đẻ và tổng thống thứ 2 của Mỹ lãnh đạo cho dù
ông không có tên chính thức trong đó do phải hoạt động công khai.
Những đứa con của tự
do được ra đời để chống lại chính sách thuế khóa hà khắc của chính quyền thuộc
địa của người Anh. Thực chất đây là một hội kín đã tổ chức hàng loạt các hoạt
động gây bất ổn hay dựa vào một số sự kiện xảy ra để tạo thanh thế và uy tín
của mình, trong đó phải kể đến Thảm sát Boston và Tiệc trà Boston.
Ngày 3/05/1770, trong
một vụ đụng độ ở thành Boston, quân đội Anh xả súng làm chết 5 người và làm bị
thương 6 người. Mạng người là quan trọng, nhưng với mức thiệt hại này, nhiều
người cho rằng đó chỉ là đổ máu của một vụ nổi loạn thông thường.
Tuy nhiên, Những đứa
con của tự do đã phóng đại nó thành một vụ thảm sát để dấy lên lòng căm thù với
quân đội thuộc địa và tranh thủ sự ủng hộ của công chúng.
Các binh lính Anh dính
líu đã bị bắt. Lúc bấy giờ, hầu hết mọi người đều tin rằng những binh lính này
là có tội và họ đã không tìm được luật sư bảo vệ cho mình. Cuối cùng họ đã nhờ
Luật sư Jonh Adams.
Tuy rất sợ việc bào
chữa cho những người đã xả súng vào dân chúng sẽ ảnh hưởng đến uy tín của mình,
nhất là ở vị trí của người lãnh đạo cách mạng, nhưng với lương tâm và nghề
nghiệp của mình, luật sư John Adams cùng với Josiah Quincy đưa ra các chứng cứ
xác đáng để chứng minh rằng 6 binh lính Anh vô tội, kể cả đồn trưởng Preston.
Chỉ có hai người bị kết tội ngộ sát.
John Adams đã có phát
biểu nổi tiếng trong vụ này rằng: “Thực tế là những thứ cứng đầu; và cho dù
những điều chúng ta mong muốn, những khuynh hướng của chúng ta và những tiếng
gọi từ cảm xúc của chúng ta là gì, chúng không thể thay đổi sự thực và chứng
cứ.”
Tuy vụ thảm sát có kết
cục như vậy, nhưng nó đã dấy lên lòng căm thù của dân chúng thuộc địa để sau đó
ba năm xảy ra Tiệc Trà Boston. Ngày 16/12/1773, Những đứa con của tự do đã tổ
chức bạo loạn để đổ trà của Công ty Đông Ấn thuộc chính quyền thuộc địa xuống
biển ở cảng Boston.
Về vật chất, cuộc nổi
loạn này chỉ làm thiệt hại một ít tài sản của các doanh nhân (chưa đến 1 triệu
đô-la quy về giá trị hiện nay). Tuy nhiên, nó đánh dấu con đường bạo động để
dành độc lập của Mỹ. Một loạt sự kiện đã được kích hoạt sau đó để đến ngày
04/07/1976, nước Mỹ chính thức tuyên bố độc lập.
Thắng đúng, thua sai?
Những đứa con của tự
do đã đóng vài trò rất lớn trong Cách mạng Mỹ và hầu hết những người tham gia
tổ chức này được coi như những anh hùng, những nhà yêu nước. Tuy nhiên, dưới
góc độ khách quan của lịch sử, nhiều người cho rằng trong suốt quá trình hoạt
động của mình, nhất là giai đoạn ban đầu, họ chỉ là những người nổi loạn.
Thậm chí, trang
USHistory.org viết rằng họ chỉ là những kẻ du thủ du thực. Nếu lịch sử nước Mỹ
không sang trang hay theo một chiều hướng khác thì những người này sẽ được viết
khác đi.
Trang này cũng viết,
trong cuộc cách mạng Mỹ, chỉ có khoảng một phần ba dân số Mỹ là ủng hộ và đi
theo cách mạng, một phần ba đi theo chính quyền thuộc địa và một phần ba chẳng
theo bên nào cả.
Khi cuộc cách mạng Mỹ
thành công thì những người ở bên thắng cuộc được xem là anh hùng còn những
người ở phía bên kia bị cho là những kẻ phản bội. Ngược lại, khi chính quyền
thuộc địa còn thì những người làm việc cho họ được tôn vinh.
Nhiều người, nhiều gia
đình đã phải li hương. Bi kịch nhất là đối với những gia đình có cả người
ở cả hai phía.
Cần phải có thời gian
để những vấn đề nêu trên trong cuộc cách mạng Mỹ cũng như cuộc chiến Nam - Bắc
sau này nhòa dần đi trong tâm trí người Mỹ. Những thế hệ sau đó đã không còn
bận tâm nhiều và họ đã cùng nhau tạo dựng lên nước Mỹ ngày nay.
Lời kết
Nhắc đến Boston những
ngày gần đây không thể không nhắc đến vụ đánh bom khủng bố vào ngày 15/04/2013
trong Cuộc thi Marathon được tổ chức ngày Ngày yêu nước (Patriot’s day) của Mỹ
từ năm 1897.
Cuộc thi này có ý
nghĩa hết sức quan trọng đối với người dân Boston nói riêng, nước Mỹ nói chung.
Vụ đánh bom xảy ra vào lúc và ở nơi mọi người không ngờ nhất bởi những phần tử
cực đoan với động cơ bắt nguồn từ việc Mỹ gây ra cuộc chiến tranh ở Iraq và
Afghanistan. Có rất nhiều điều để nói qua sự kiện này.
Về khía cạnh ứng phó,
người dân Boston nhìn nhận vấn đề rất thực tế và bình tĩnh giải quyết nó.
Nhiều người đã tham gia hay hỗ trợ nhà chức tránh việc giải quyết hậu quả,
trong khí hầu hết người dân Boston vẫn tập trung vào những công việc hàng ngày
của mình.
Rất khó tìm được những
ánh mắt tò mò theo dõi sự kiện làm phiền hay gây khó khăn cho việc khi thực thi
nhiệm vụ của các nhà chức trách.
Boston với chiến tranh
và hòa bình cũng là một vấn đề đáng được mổ xẻ. Nơi tập trung không ít những
đỉnh cao tri thức của nhân loại đang kiến tạo hòa bình hay gây ra bất ổn và
chiến tranh ở nơi này nơi khác trên thế giới là câu hỏi không dễ trả lời.
Ví dụ, Harvard là ngôi
trường danh tiếng vào loại bậc nhất thế giới và rất nhiều người Việt Nam muốn
học, nhưng đây là nơi sản sinh ra bom Napal và hình thành tư tưởng diều hâu của
Henry Kissinger - những thứ đã gây không ít khổ đau cho dân tộc Việt Nam.
Qua hành trình đến
Boston, đến nước Mỹ, tôi đã hiểu rõ hơn rằng Boston, nước Mỹ hay bất kỳ một nơi
nào đó - ở đâu cũng vậy đều có những điều tốt đẹp đi kèm với những thứ bốc mùi.
Mức độ tốt đẹp của cuộc sống tùy thuộc vào sự tương quan của hai nhóm
này.
Nếu nhìn theo thuyết
âm - dương thì mỗi sự vật, hiện tượng hay mỗi con người đều có phần trắng và
phần đen hay nói cách khác vừa như thế này vừa như thế kia. Gần như không thể
tìm ra những thứ chỉ trắng hoặc chỉ đen, hoặc chỉ tốt hoặc chỉ xấu.
Ở đâu cũng thế, tâm lý
và hành vi của con người là như nhau. Nếu sự việc được nhìn dưới lăng kính tích
cực với tinh thần xây dựng muốn cải thiện mọi thứ thì mọi chuyện sẽ tốt lên.
Nếu ai nhìn vấn đề dưới lăng kính theo chiều ngược lại thì là người đầu tiên
phải chịu sự khổ đau hay chí ít là sự khó chịu cho bản thân mà chúng sẽ bào mòn
năng lượng và ý nghĩa của cuộc sống.
Tôi chọn cách nhìn
bằng nửa ly nước đầy.
Copy từ facebook Huỳnh Thế
Du
