Sách lược ngoại giao của
Việt Nam vô cùng khó khăn vì ba siêu cường Nga-Mỹ-Trung Quốc thù nghịch với
nhau, đang cùng tranh giành ảnh hưởng ở Việt Nam. Chiến lược ngoại giao để giữ
yên đất nước mà không làm buồn lòng các đại cường - có thể là phức tạp nhất thế
giới hiện nay. Chính vì thế mà Tướng Dempsey- Tham Mưu Trưởng Liên Quân Hoa Kỳ
trong chuyến thăm viếng Việt Nam, khi phóng viên New York Times hỏi về vị trí
của Việt Nam trên trường quốc tế, đã trả lời như sau: “ Tôi không thể không
đồng ý về tầm quan trọng và vị thế đặc biệt của Việt Nam đối với khu vực và
toàn cầu trong tương lai. Theo tôi, Việt Nam sẽ đóng một vai trò địa chính trị
cực kỳ quan trọng trong khu vực và trên thế giới trong những năm tới. ”
Trong lịch sử 4000
năm, chưa bao giờ Việt Nam trải qua một thời kỳ khó khăn đến như vậy. Tuynhiên
theo nhận định lạc quan của cựu Đại Sứ Pete Peterson thì, “Giữa lúc đôi
bên năm nay (2015) kỷ niệm hai thập niên bình thường hóa quan hệ, vị sứ giả có
công hàn gắn bang giao hai nước cựu thù cũng dự đoán rằng trong 20 năm kế tiếp,
chắc chắc Việt-Mỹ sẽ trở thành đồng minh mạnh mẽ ở Đông Nam Á.”
Và Ô. Pete
Peterson cũng phải công nhận rằng, “Hoa Kỳ không (ngấm) ngầm muốn thay đổi ý
thức hệ trong lòng Việt Nam, một trong những yếu tố được xem là thách thức lớn
nhất cho quan hệ song phương kể từ khi chiến tranh kết thúc năm 1975 tới
nay.”
Ô. Pete Peterson
nhận định đúng. Nếu phía Việt Nam phác giác ra Hoa Kỳ lợi dụng mối bang giao để
tìm cách lật đổ họ thì mối quan hệ đổ vỡ ngay lập tức. Mà Việt Nam sẵn sàng làm
như vậy vì ở vào thời điểm này dù có cắt đứt quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ họ
vẫn không chết. Nhật Bản, Âu Châu, Ấn Độ và nhất là Nga vì quyền lợi của mỗi
nước cũng sẽ tiếp tục trợ giúp Việt Nam và khi đó Hoa Kỳ trở nên cô lập. Dĩ
nhiên cả Hoa Kỳ và Việt Nam đều không muốn tình thế đó xảy ra vì chẳng có lợi
gì cho hai bên trong khi hiểm họa Trung Quốc sờ sờ ra đó.
Hoa Kỳ nổi tiếng
và dạy dỗ cả nhân loại về tình thần “thực tiễn” tức “quyền lợi là trên hết”
trong khi họ lại luôn luôn đề cao “lý tưởng”. Mà hễ đã lý tưởng thì không thể
thực tiễn…cho nên Hoa Kỳ chơi trò chơi “Hai Mặt” (Double Standard) - tức chỗ
nào cần “lý tưởng” thì nói “lý tưởng”, chỗ nào “vì quyền lợi” thì quẳng “lý
tưởng” đi. Cho nên “đi” với Hoa Kỳ rất khó. Khi nào vì quyền lợi thì - sống
chết Hoa Kỳ cũng nhào vô. Khi nào không còn quyền lợi thì Hoa Kỳ giở “lý tưởng”
ra để sinh sự. Cho nên ngoại giao với Hoa Kỳ phải “biết” như cái “biết” của Lão
Tử, nếu không sẽ “chết không kịp ngáp”.
Kinh nghiệm thực
tế, ít nhất 40 năm qua, sau Chiến Tranh Việt Nam đã dạy cả thế giới một bài học
là nếu đi với Mỹ thì phải đi với một đại cường khác để cân bằng ảnh hưởng của
Mỹ. Nếu chỉ ôm một trụ Mỹ, khi Mỹ bỏ hoặc o ép, không chết thì cũng mất hết chủ
quyền. Các quốc gia Đông Nam Á như Nam Dương, Mã Lai, Thái Lan, Miến Điện và
Việt Nam đã học được bài học này cho nên họ theo chính sách ngoại giao đa
phương để không bị lệ thuộc vào bất cứ siêu cường nào.
Khi bạn bị một
người nào đó sai bảo, “Mày không được chơi với người này. Mày không được chơi
với người kia.” thì người đó là cha mẹ của bạn hoặc là “boss hay chef” của
bạn.
By Đào
Văn Bình (Cali)
