Sau khi IDS quyết định giải thể để phản đối Quyết định 97 Về việc ban hành Danh mục các lĩnh vực cá nhân được thành lập tổ chức khoa học và công nghệ, tôi mới biết đủ tên 16 vị trong viện. Có 2 nhà báo mà tôi nể trọng. Trước, tôi từng ước ra miệng mụ Kim Hạnh này làm chef … thành phố Hồ Chủ tịch.
Giáo sư Hoàng Tụy thỉnh giảng lớp đại học chúng tôi ngày ấy. Nho nhã uyên thâm tương tự như các cụ Hoàng Như Mai, Hoàng Nhân, Cao Xuân Hạo… Trừ thầy Hạo, các thầy đều chỉ dạy tôi một môn. Tôi được điểm cao nhất là môn Văn học phương Tây của thầy Nhân, học rất khá môn Ngữ âm học của thầy Hạo nhưng sau này gặp lại, thầy chỉ nhớ tôi…trắng nhất lớp.
Quay lại chuyện IDS, 2 cá nhân nổi bật trong viện là ông Nguyễn Quang A và bà Phạm Chi Lan. Tôi không đánh giá cao bà Chi Lan như nhiều người nhưng rất ngưỡng mộ ông Quang A. Các bài viết, bài trả lời phỏng vấn của ông tôi lưu file khá nhiều, xem như là cuốn sách giáo khoa về kiến thức xã hội.
Việc quyết định giải thể IDS là phản ứng chính trị, thoạt trông là một hành động đột phá công khai phản ứng lại chính phủ nhưng bình tĩnh xem xét, với tầm cỡ của ít nhất 9/16 vị trong viện, thì việc các bác công khai phản ứng lại các quyết sách của chính phủ là thường xuyên lâu nay với đầy trách nhiệm công dân và tinh thần trí thức, thái độ này không mới mẻ hay đột phá gì.
Thế nên, việc giải thể IDS kèm theo lý giải nhằm phản ứng lại với 97 làm tôi thất vọng vì nó nặng tính dỗi hờn pha cha chú hơn là hành xử của bậc trượng phu. Đóng góp của IDS mà Nhà nước đã tiếp thu, trực tiếp hay gián tiếp nhà nước thừa nhận đi nữa , thì hiệu quả sau nó là hàng triệu con dân được nhờ, được hưởng lợi từ trí tuệ của các bác.
97 ra đời không phải để đối phó với riêng IDS. Khoảng trên 150 tổ chức vướng vào cái 97 này. Vậy thì, tại sao IDS không từ tốn làm lại các thủ tục hành chính theo hướng dẫn để tiếp tục tồn tại đàng hoàng. Tiếng nói của một tập hợp, một tổ chức vị thế khác hẳn phát ngôn của một cá nhân đơn lẻ. Trí tuệ chỉ thổ lộ cùng các phương tiện truyền thông, thì đạt được mỗi hữu dụng là sướng tai những người đọc báo và ngang bằng những người trùm chăn chửi đổng. Thương hiệu gầy dựng 2 năm nay, bỗng chốc xóa đi chỉ vì chấp vặt những nhận xét của cơ quan an ninh hay dăm vài quyết định hành chính, hiểu đơn giản như tôi là, IDS sạch vốn trắng tay.
