BÀI CỦA ĐINH HẢI BẰNG TRÊN SOI
TỪ CHÂM BIẾM THÀNH CA NGỢI
Trong tháng này, các báo mạng trong nước đua nhau đăng một câu chuyện, có báo còn giật tít rất kêu: “Báo Anh ca ngợi quyền lực của mẹ chồng Tăng Thanh Hà”.Từ Đất Việt (nói là dẫn nguồn TTXVN mới ghê!), đến Vietnamnet, đến Dân Trí.
Các báo đăng lại của nhau, nhưng có lẽ dịch giả đầu tiên là của báo Tiền Phong. Bài này có tên: “Báo Anh ca ngợi ba nữ tỷ phú giàu nhất Việt Nam”.
Bài gốc lẫn bài dịch có một điểm giống nhau là đều dài. Còn điểm khác nhau mới là điều đáng nói. Trong bài bàn đến ba nhân vật, xin dẫn ra đoạn về Lê Hồng Thủy Tiên – “mẹ chồng Tăng Thanh Hà”.
*
Bài báo gốc có tên “Từ trẻ sinh ra trong chiến tranh đến triệu phú: những phụ nữ giàu nhất Việt Nam”.
Đây là phần nói về Thủy Tiên. Tôi cũng xin phép được bỏ ra một vài đoạn “nhạy cảm” về chính trị và không nhắc tới Thủy Tiên. Nhà báo người ta viết thế này:
“Món đồ hiệu đầu tiên bà mua trong đời là gì?” Tôi hỏi Lê Hồng Thủy Tiên, nhà triệu phú 42 tuổi người Việt, trong lúc cả hai lượn quanh thành phố Hồ Chí Minh trong chiếc Bentley của bà, trùi trũi như một con ác thú. Cũng đến phải hỏi câu ấy thôi. Suốt nửa giờ trước, tôi đã hỏi về tuổi thơ bà trong những năm chiến tranh Việt Nam (mà ở đây gọi là chiến tranh chống Mỹ). Bà đã lịch thiệp từ chối không để bị lôi kéo. Tôi chỉ còn biết hỏi những câu nịnh bợ về việc bà giàu thế nào.
“Thực là một câu hỏi tuyệt vời!” bà thốt lên, đôi mày hoàn hảo cong lên hài lòng. Buồn thay, không tuyệt đến thế đâu. Những món bà mua ngày ấy là mấy trăm túi xách Louis Vuitton, đồng hồ đeo tay Bulgari và đầm Chanel, nhiều tới mức Thủy Tiên không sao nhớ nổi mà trả lời. Bà vô vọng lục lại ký ức trong luc bên ngoài cửa kính xe nhuộm tối, đám xe gắn máy vo ve lượn quanh như ruồi.
Dù món đồ đó có là gì, chúng tôi cũng đoan chắc bà mua nó ở Paris vào khoảng giữa những năm 1990s. Hồi ấy, bà là tiếp viên cho hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines. Vào thời mà chỉ có ít người Việt Nam có thể đi du lịch, đó là một công việc đáng thèm muốn, đến nỗi bà đã chọn nó thay cho một nghề chập chững là làm một ngôi sao điện ảnh mới nổi. Ngày nay, bà là chủ tịch của một tập đoàn thương mại khổng lồ, Imex Pan Pacific Group. “Tôi điều hành 25 doanh nghiệp tư nhân và công ty đầu tư mạo hiểm, phân phối các nhãn hiệu xa xỉ và đầu tư vào các khu thương xá nội địa,” bà nói bằng tiếng Anh đá chút giọng Mỹ, nghe trẻ trung như con gái.
Không giống một số người Việt siêu giàu vẫn ngại ngần khi khoe ra những thành công của mình ở đất nước này, Thủy Tiên chỉ nói về tiền. Sứ mệnh của bà, bà nói thêm, là mang lại doanh thu 1 tỉ USD mỗi năm. Bà đã tiến gần đến đích cỡ nào? “Tôi đi được quá nửa.”…
Chào mừng đến với Việt Nam hiện đại – hay ít nhất là một mặt của nó – nơi đỉnh cao chói lọi của thành công là bẫy được những vụ độc quyền phân phối Burberry hay chuỗi cửa hàng Dunkin’ Donuts (thành tựu mới nhất của Thủy Tiên)… Chỉ trong vòng có năm năm qua, số lượng các nhà triệu phú đã vọt lên 150%. Không có đột phá về thành phần giới, có lẽ vì những phụ nữ như Thủy Tiên vẫn còn hiếm. Việt Nam vẫn chủ yếu do nam giới thống trị. Trong Bộ Chính trị 14 thành viên của Bộ Chính trị thì cũng chỉ có một nữ, và nhìn tổng thể là thiếu cân bằng trầm trọng. Đầy rẫy những vấn nạn kiểu buôn bán cô dâu hay bị ép làm gái điếm. Tuy nhiên, không thể phủ nhận được, trong sự phát triển đầy nguy hiểm, phụ nữ luôn đóng một vai trò giấu mặt.
“Phụ nữ ấy hả? Ồ, họ ngầm điều hành cái xứ này cả đấy,” Yves-Victor Liccioni, người Pháp, cố vấn cấp cao về truyền thông cho một thương hiệu xa xỉ, cư dân lâu năm của thành phố Hồ Chí Minh, nói với tôi một buổi chiều kia, dưới vòm đèn lồng của một quán rượu nhỏ thư thái kiểu Âu của thành phố này. “Họ đầy quyền lực, nhiều năng lượng, và yêu thích kiếm tiền.”
Mất 40 phút mới đến được nhà của Thủy Tiên, ngó ra sông Sài Gòn như đầm lầy. Bà sống ở đây cùng chồng, hai con đang tuổi thiếu niên, và 10 cô giúp việc mặc đồ ngủ. Đó là điển hình của một dinh thự tân cổ điển giàu mới nổi: những cánh cổng khổng lồ với hình trang trí kim loại ánh vàng hoa hoét, những cột Doric trắng ở mặt tiền. Trong sân là bầy tượng sư tử đứng gác, tượng những thiên sứ canh chừng, rồi những ngựa, những rồng hình như lởn vởn ở đó chỉ vì “thích thế”. Có một hồ bơi, một sân quần vợt, và một nhà để xe với ba chiếc Rolls Royce khác nhau, một chiếc Bentley (nữa), và một chiếc SUV. “Ông xã tôi sưu tầm xe hơi,” Thủy Tiên thản nhiên giải thích.
Chúng tôi vào trong nhà. Không có gì đáng ngạc nhiên là Thủy Tiên thích vàng – có người Việt Nam nào mà không thích vàng – nhưng thích ở mức độ như Thủy Tiên thì dường như là bất khả. Bà tự thiết kế lấy nội thất. Mọi thứ vàng đến mức chỉ ra cái gì không vàng khéo còn dễ hơn, như cái cầu thang bằng cẩm thạch trắng khai thác từ thành phố biển Đà Nẵng chẳn hạn. “Cẩm thạch trắng tinh khiết thế này rất hiếm,” Thủy Tiên nổ. “Đích thân chúng tôi khai mỏ đá này.”
Thủy Tiên có chồng là một người Phillippines gốc Việt, một đại gia hàng không mà bà gặp trong thời gian làm tiếp viên. Ông là bộ óc đằng sau sự phát triển quốc tế của hãng hàng không quốc doanh Việt Nam Airlines, và quan hệ của ông với tầng lớp lãnh đạo chắc chắn đã giúp đỡ vợ mình rất nhiều trong sự nghiệp kinh doanh của bà. Dù vậy, Thủy Tiên nhấn mạnh rằng thành công tài chính của mình là do tự mình làm ra. “Tôi tìm hiểu mọi mặt của kinh doanh từ A đến Z để có thể cạnh tranh ở mức cao nhất.”
Thư giãn trên chiếc xô pha mạ vàng, cuối cùng bà cũng cởi mở đôi chút về quá khứ của mình. Sinh tại thủ đô Hà Nội năm 1970. Bố mất khi bà lên năm tuổi, ngay trước khi chiến tranh kết thúc (bà không nói rõ bố bà có phải trong quân đội không, hay gia đình bà thuộc phe nào của cuộc chiến.) “Mẹ một mình nuôi dạy tôi và năm anh chị em tôi. Bà là giáo viên và nghiêm khắc lắm. Bà dạy chúng tồi rằng lao động chăm chỉ là chìa khóa để tồn tại.”
Thủy Tiên nói, đó là một bài học bà không bao giờ quên, và sự thực là ít phụ nữ Việt Nam nào ràng buộc được với đàn ông giàu rồi mà chịu hài lòng làm những cô vợ trang điểm cho chồng. Ngay sau khi cưới, Thủy Tiên chiến ngay và giành được một hợp đồng béo bở để mở siêu thị đầu tiên của Việt Nam vào 1995. “Đây là một dự án liên doanh với quân đội. Tôi ngồi họp với một đám đàn ông mặc quân phục, lúc đó họ không tin là một phụ nữ 25 tuổi có thể lo được 20.000 sản phẩm. Tôi quyết tâm phải chứng minh là họ đã sai.” Và bà đã chứng minh được. Siêu thị ấy, ngay ngày đầu mở cửa đã đông nghẹt người. “Đó là lần đầu tiên, người dân có thể mua sắm mọi thứ trong cùng một nơi.”
Thủy Tiên cho rằng công to lớn của mình là nhờ có tài hiểu được “người tiêu dùng Việt hiện đại muốn gì”. Công ty của bà nay là đại diện độc quyền cho các nhãn hàng xa xỉ như Ferragamo, Ralph Lauren, Rolex và Bulgari. “Doanh thu mỗi năm mỗi tăng,” bà nói một cách sung sướng. Rồi kiểm tra chiếc iPhone lúc nào cũng rung, bà tuyên bố, gần 6 giờ tối rồi, bà cần quay lại văn phòng.
(The Guardian)
CÒN TIẾP
